Obrona prac doktorskich skutkuje nadaniem studentom stosownych tytułów naukowych. Świeżo upieczeni doktorzy mogą przystąpić do procesu habilitacyjnego, by podwyższyć swoje kwalifikacje, kontynuować pracę naukową i poszerzać wiedzę. Wiele osób rozpoczyna przewód habilitacyjny, by uzyskać przywileje związane z tym tytułem w swoim miejscu pracy.

Oprócz skutecznie obronionych prac doktorskich, do otwarcia przewodu habilitacyjnego potrzebny jest znaczny dorobek naukowy lub artystyczny, w zależności od dziedziny habilitacji. Warto, by kandydat miał na swoim koncie wydane publikacje, książki, cykle artykułów w uznanych czasopismach naukowych, czy prezentowane z sukcesem dzieła artystyczne.

Rozprawy habilitacyjne są pisane w pełni samodzielnie, bez udziału promotora jak ma to miejsce, gdy tworzone są prace doktorskie. Może je stanowić zarówno jedno, zamknięte dzieło, jak i cykl publikacji wyczerpujących dany temat. Ustawa mówi także o habilitacji poprzez realizację oryginalnego projektu czy konstrukcji, a także dzięki szczególnym osiągnięciom technologicznym lub artystycznym, które będą stanowiły znaczny wkład ich autora w daną dziedzinę.

Pracę habilitacyjną może także stanowić udział w pracy zbiorowej, jeżeli stanowi on samodzielny wkład danej osoby. Uzyskanie tytułu doktora habilitowanego jest procesem znacznie cięższym i wymagającym jeszcze więcej wkładu twórczego niż obrona prac doktorskich. Dużo wyżej stawiana jest przed kandydatami poprzeczka ze względu na rangę tytułu, o jaki się starają. Trzeba też pamiętać, że nie wszystkie placówki naukowe mają prawo do nadawania tytułów naukowych.